Dzień Bibliotekarza i Biblioteki

Biblioteka w Kołobrzegu jest jedną z pierwszych bibliotek publicznych utworzonych na Pomorzu, co miało miejsce 5 maja 1895 r. Początkowo mieściła się w podrzędnej gospodzie, później w małym pomieszczeniu w starym domu przy ulicy Katedralnej. Kierował nią nauczyciel Teodor Kempin, działacz społeczny, muzeolog amator[1].

Na początku lat dwudziestych XX wieku księgozbiór biblioteki obejmował około 3.600 woluminów, a roczne wypożyczenia oscylowały wokół 28.000 tomów. Czytelnicy w liczbie około 1500 rekrutowali się ze wszystkich warstw społecznych. Mogli oni korzystać z drukowanego katalogu i bieżącego rejestru kartkowego odnotowującego dzieła nowo nabyte.[2].   

W 1926 roku, z inicjatywy Hermana Hardera[3], który przekazał miastu w darze własne zasoby finansowe, zapadła decyzja utworzenia nowej siedziby biblioteki. Autorem projektu był architekt miejski dr inż. Heinrich Göbel.

Budowę gmachu[4] przy ówczesnym Bulwarze Fryderyka (teraz ulica Jana Frankowskiego) Urząd Budowy Miasta rozpoczął jesienią 1926 r., doprowadzając ją do końca z początkiem września 

1927 r.

Książnica, zwana też Domem Hardera, była nowocześnie urządzona. Oprócz magazynu na 14 tys. książek, obejmowała m.in. przestronną wypożyczalnię, dwie czytelnie, aulę, salę wykładową, salę konferencyjną, pomieszczenia dla bibliotekarzy oraz introligatornię. Chwile odpoczynku czytelnicy mogli znaleźć w loggiach dobudowanych przy czytelniach i połączonych z nimi krętymi schodami (dla ułatwienia kontroli oraz aby odciążyć główne schody). W dolnej loggii usytuowana była garderoba, na poddaszu mieszkanie dla kierownika, a w piwnicy – dla dozorcy.

Dom Hardera był pierwszą tego typu biblioteką na Pomorzu[5].

Po II wojnie światowej Biblioteka Powiatowa w Kołobrzegu działalność rozpoczęła w gmachu Zarządu Miejskiego w maju 1946 roku. Podobnie jak ponad pięćdziesiąt lat wcześniej aktywność rozpoczynała w niełatwych warunkach lokalowych.

Późniejszy kierownik biblioteki, Jan Frankowski wspomina: Przede wszystkim postawiłem sobie za zadanie zdobycie odpowiedniego lokalu dla tej ważnej placówki, która tułała się dotychczas 

w nieodpowiednich pomieszczeniach Miejskiej Rady Narodowej. Niestety – jeszcze rok biblioteka powiatowa musiała gnieździć się na strychu gmachu P[owiatowej] R[ady] N[arodowej], póki obszerny, choć zrujnowany gmach dawnej niemieckiej biblioteki nie został doprowadzony [1950] do stanu używalności[6].

Sytuacja lokalowa uległa nieznacznej poprawie w połowie 1950 r. Została przeniesiona do pomieszczeń na parterze przedwojennego gmachu biblioteki. Sprawę jednakże komplikowało ulokowanie w tym samym budynku Biblioteki Miejskiej, utworzonej w 1947 r. Obie instytucje miały w posiadaniu jedynie cztery pomieszczenia. W kolejnych latach trwały starania o zmianę tych niesprzyjających warunków.

W 1954 roku obie biblioteki – powiatowa i miejska – zostały połączone.

W 1958 r. działalność rozpoczęły wypożyczalnia i czytelnia dla dzieci do lat piętnastu[7].

W 1962 r. do budynku biblioteki władze kołobrzeskie przeniosły siedzibę Powiatowego Domu Kultury[8]. Został ulokowany na poddaszu oraz w podpiwniczeniach, w których założył klub PDK pod nazwą „Kolabrega”[9]. Jego działalność była jednak krótkotrwała, albowiem w 1966 r. lokal został oddany miejscowemu oddziałowi Związku Nauczycielstwa Polskiego, który otworzył 

w miejsce klubu… stołówkę[10]. 

Zmiany nastąpiły w 1975 r. Wówczas instytucja, już jako Miejska Biblioteka Publiczna, otrzymała dotychczasowe pomieszczenia Domu Kultury na drugim piętrze, ale  połowa pierwszego przekazana została Bibliotece Pedagogicznej. W podpiwniczeniach działalność prowadził nadal Dom Kultury. Swoje miejsce (do 1982 r.) miała tam również pracownia fotograficzna[11].

Brak odpowiedniej przestrzeni hamował rozwój i utrudniał pracę biblioteki. W 1981 r. wypożyczalnia dla dzieci (rocznie przewijało się przez tę placówkę około 7 tys. najmłodszych) prowadziła działalność na 19,6 m kw. powierzchni. Mieściło się tam zaledwie 19 regałów. Nie lepiej przedstawiała się sytuacja wypożyczalni dla dorosłych – na powierzchni 52 m kw. rozlokowano 36 regałów oraz katalogi[12].

Próbę rozwiązania problemu bazy lokalowej władze miasta podjęły w połowie lat 80. Zamierzano przekazać bibliotece pomieszczenia o powierzchni ok. 500 m kw. w nowo powstającym budynku przy ulicy Brzozowej.

Ostatecznie w 1989 r. instytucja pozyskała 359 m kw. Nie rozwiązało to jednak ani kwestii stanu technicznego gmachu ni jego funkcjonalności. Budynek coraz bardziej wymagał gruntownego remontu.

W 2000 r. pomieszczenia na pierwszym piętrze opuściła Biblioteka Pedagogiczna. W tym samym roku działalność rozpoczęły czytelnia prasy, regionalna i internetowa[13].

Przełom nastąpił po 67 latach aktywności placówki w gmachu przy ulicy Jana Frankowskiego.  Książnica na wykonanie zadania „Remont i wyposażenie obiektów Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kołobrzegu” uzyskała dofinansowanie (1 850 180 zł) ze środków Ministra Kultury 

i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego Kultura+ Priorytet „Biblioteka+ Infrastruktura Bibliotek” oraz z budżetu Województwa Zachodniopomorskiego (200 000 zł).

Inwestycja rozpoczęła się w 2013, a zakończyła w 2015 r. W ramach projektu wykonano m.in:[14]

1)     przy ulicy Jana Frankowskiego roboty remontowo–budowlane objęły cały budynek. Wewnątrz obiektu położono od nowa instalację sanitarną, grzewczą, elektryczną; utworzono sieć teleinformatyczną; zainstalowano urządzenia do wentylacji 

i klimatyzacji oraz monitoringu; wymieniono podłogi. Budynek został ocieplony (od wewnątrz). Wszystkie pomieszczenia dotychczas nieużytkowane zagospodarowano: w podpiwniczeniach utworzono magazyn na zbiory z regałami przesuwnymi, toalety, szatnię oraz salę klubową z mini scenką. Na drugim piętrze zorganizowano: serwerownię, miejsce pracy dla informatyka, magazyn prasy oraz archiwum. Biblioteka pozyskała też pomieszczenia na salę wystawową oraz pokój socjalny 

i śniadań. Roboty zewnętrzne objęły remont dachu, elewacji, zagospodarowanie terenu z wydzielonym miejscem na letnią Plenerową czytelnię prasy;

2)     w agendach przy ul. Brzozowej (biblioteka dziecięca, młodzieżowa oraz wypożyczalnia beletrystyki) wymieniono: stolarkę okienną i drzwiową, podłogi, grzejniki, oprawy oświetleniowe; usunięto napisy z elewacji; zrobiono remont sanitariatów; pomalowano ściany i sufity. Placówki przystosowano dla osób korzystających z wózków inwalidzkich (zlikwidowano progi, dostosowano kierunek otwierania drzwi oraz dostosowano toaletę);

3)     dla osób mających problemy z poruszaniem się w siedzibie biblioteki zamontowano krzesełka przyschodowe (jedno na zewnątrz, jedno – wewnątrz budynku).  

W wyniku realizacji powyższego projektu, oba obiekty zostały wyposażone i doposażone w nowe meble biblioteczne oraz sprzęt teleinformatyczny i telekomunikacyjny (m. in. urządzenie wielofunkcyjne, serwer, komputery, laptopy, tablety), a reaktywowana sala klubowa w system nagłośnieniowy, projektor multimedialny, krzesła oraz składane stoliki. Zaś nowo utworzona sala wystawowa oraz klatka schodowa w system wystawienniczy oraz gabloty. We wszystkich placówkach utworzone zostały kąciki z wygodnymi miejscami siedzącymi dla czytelników dorosłych oraz dla maluchów.

Efekt modernizacji cieszy nie tylko bibliotekarzy, ale też mieszkańców i turystów, którzy nie szczędzą pochwał.

Po 90 latach istnienia gmach biblioteki znów stał się nowocześnie urządzoną książnicą. Tak oto historia zatoczyła koło. Jesienią 2015 r.[15] spełniło się marzenie wszystkich osób kierujących instytucją i w niej pracujących. 

 

W 2016 r. sieć Biblioteki Miejskiej tworzyły:

 

Biblioteka Główna,  ul. J. Frankowskiego

 

•     wypożyczalnia popularnonaukowa

 

•     czytelnia główna i regionalna

 

•     czytelnia czasopism, internetowa, usługi kserograficzne

 

oddziały przy ul. Brzozowej

 

•     wypożyczalnia beletrystyki

 

•     biblioteka dziecięca

 

•     biblioteka młodzieżowa

 

filie :

 

•     Filia nr 1, ul. Czarnieckiego

 

•     Filia nr 2, ul. Arciszewskiego

 

punkty stałe :

 

•     ul. Lwowska (Zespół Szkół  nr 9)

 

•     ul. Poznańska (Szkoła Podstawowa nr 6)

 

punkty sezonowe:

 

•     Centrum Rehabilitacji Rolników „Niwa”

 

•     Ośrodek Sanatoryjno–Wypoczynkowy Uniwersytetu im. A. Mickiewicza.

 

 

Od 2015 r. użytkownicy mają dostęp nie tylko do atrakcyjnych i dobrze wyposażonych pomieszczeń bibliotecznych, ale też bezpłatnych stanowisk komputerowych z dostępem do Internetu, programów biurowych, programu prawniczego oraz usług informacyjnych prezentowanych w sieci World Wide Web, serwisu społecznościowego Facebook, który pomaga przekazywać czytelnikom informacje o aktualnych wydarzeniach, imprezach, publikacjach.

Jednym z głównych narzędzi informatycznych w instytucji jest system biblioteczny KOHA. Ukończona została komputerowa rejestracja czytelników oraz uruchomiony moduł wypożyczeń wraz z obsługą rezerwacji i zamówień książek poprzez Internet. Zarejestrowani czytelnicy otrzymują indywidualne, plastikowe karty biblioteczne.

Poza tradycyjną książką mogą korzystać ze zbiorów takich jak: audiobooki, multimedia, gry i inne dokumenty audiowizualne, a także z blisko 1500 ebooków dostępnych od 1 lutego 2016 r. na platformie Ibuk Libra. Wśród oferowanych książek elektronicznych są: publikacje z zakresu literatury pięknej (dla dorosłych, dzieci i młodzieży), faktu, poradniki, słowniki, kompendia, a także literatura fachowa dla studentów i pracowników naukowych.

 

***

Historia instytucji została opisana szerzej w publikacji jubileuszowej z okazji 70-lecia istnienia biblioteki.
Tekst: Halina Filip

 

 

 

 

 

[1] H. Kroczyński, Dzieje książki i bibliotek w Kołobrzegu [online] [dostęp: 24.11.2014]. Dostępny w Internecie: http://mbpga.bip.parseta.pl/index.php?id=81493.

[2]  J. Kosman, Z dziejów bibliotek w pruskiej prowincji Pomorze w XIX i oczątkach XX wieku. Seria Bibliotekarza Zachodniopomorskiego [online]. Szczecin 2013, T. XI. s. 41 [dostęp: 24.11.2014].  Dostępny w Internecie: http://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/Content/29175/Se-ria_BZP_T_XI.pdf.

[3] Herman Harder (29 IX 1850 – 21 VII 1934)  znany jako Harry T. Harder  – syn rzemieślnika, mając 16 lat wyjechał do Anglii, a później do USA. Ożenił się z amerykańską nauczycielką (małżeństwo bezdzietne) i osiedlił się w Scranton w Pensylwanii Był kolejno fryzjerem, dentystą i maklerem nieruchomości. Dorobił się ogromnego majątku. Po śmierci żony wrócił do swego rodzinnego miasta (po 60 latach). Zamieszkał w hotelu „Kaiserhof” na obecnym pl. 18 Marca i oddał się działalności filantropijnej. Między innymi wspomógł finansowo muzeum, kupił nowoczesną sikawkę dla straży pożarnej, karetkę pogotowia dla Czerwonego Krzyża, fundował prezenty gwiazdkowe dla dzieci i wspomagał ludzi pokrzywdzonych przez los. Największe jego dzieła to zbudowanie nowoczesnego gmachu dla biblioteki i utworzenie fundacji swego imienia, której celem było pomaganie zdolnej uczącej się młodzieży z Kołobrzegu. Fundacja ta ze zmienionym nieco statutem istnieje do dziś w Niemczech. Zmarł w szpitalu uzdrowiskowym „Siloah” mając prawie 84 lata. Pochowany został na Cmentarzu Centralnym na Załężu (tam, gdzie dziś jest niemieckie lapidarium). Na skromnym nagrobku wyrzeźbiono czarę ofiarną i wyciągnięte doń ręce. Źródło: H. Kroczyński, Dzieje książki i bibliotek w Kołobrzegu [online], op. cit.   

[4] Bryła budynku i zagospodarowanie wnętrza z niewielkimi zmianami zachowało się do dziś. Obecnie gmach jest siedzibą Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Galla Anonima.

[5] H. Göbel, Die städtebauliche Entwicklung von Kolberg, mittelalterliche Industriestadt, Festung, See–, Sol– u. Moorbad, Düsseldorf 1927, s. 36.

[6] J. Frankowski, Wspomnienia byłego aktywisty powiatu kołobrzeskiego (1946–1961). Praca wyróżniona na Konkursie na pamiętnik osadnika w Koszalinie [maszynopis], [Kołobrzeg 1961], s. 9, przechowywane w Bibliotece.

[7] Zabezpieczenie Uchwały Nr 26/V/58 przez Wydział Kultury oraz podległe placówki – Powiatowy Dom Kultury, Powiatowa i Miejska Biblioteka w Kołobrzegu. Źródło: WAP w Koszalinie, zespół Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Kołobrzeg, t. 122, s. 180.

[8] Powiatowy Dom Kultury utworzono  w 1954 r.

[9] Nazwa klubu „Kolabrega” zaproponowana została przez Jana Frankowskiego. Nawiązywać miała do zapisów łacińskich z XII wieku nazwy miasta „Kolabrega” Colubrega, Colobrega). Źródło: J. Patan, Moje lata sześćdziesiąte. Kołobrzeg 1960–1969. Cz.1,  Kołobrzeg 2009, s. 186–187.

[10]  J. Patan, Moje lata sześćdziesiąte Kołobrzeg 1960–1969. Cz. 1 …, op. cit., s. 187.

[11] Pracownia fotograficzna była zaczątkiem Kołobrzeskiego Towarzystwa Fotograficznego, które w 2014 r. świętowało 40-lecie działalności.

[12] A. Romanowska, Historia i dzieje najnowsze, „Głos Pomorza”, 1981, nr 9, s. 11.

[13] Dokumentacja MBP, sprawozdanie za 2000 r., przechowywana w bibliotece.

[14] Dokumentacja  inwestycji przechowywana jest w bibliotece.

[15] Uroczyste otwarcie instytucji po remoncie nastąpiło 2 października 2015 r.