76. Rocznica deportacji na Syberię

Kolejne pokolenia Polaków wojnę znają jedynie z filmów, podręczników oraz opowieści uczestników tych tragicznych wydarzeń. 10 lutego 2016 roku w całej Polsce obchodziliśmy 76. rocznicę rozpoczęcia masowych deportacji na Syberię.

Zesłanie  – deportacja jako forma kary istniała w Rosji od początków XVI wieku. Przez wieki Polacy doświadczali zsyłek, katorgi, deportacji i wysiedleń „na Sybir”. Pierwszymi Polakami zesłanymi na Syberię byli jeńcy wojenni z czasów wojny z Rosją króla Stefana Batorego. W XVII i XVIII wieku na Sybir wywożono wielu jeńców uczestników walk polsko – rosyjskich, a także zwolenników króla Stanisława Leszczyńskiego. Także po stłumieniu insurekcji kościuszkowskiej, zesłanych zostało na Syberię prawie 20 000 jej uczestników. Na Syberię zesłano także prawie 9 tys. polskich jeńców, wziętych do rosyjskiej niewoli po przegranej przez Francję wojnie w 1812 roku. Także po stłumieniu powstań: listopadowego oraz styczniowego zsyłano na katorgę dziesiątki tysięcy powstańców, z których więcej niż połowa do kraju już nie wróciła. Nie szczędzono wywózek i w 1905 roku.

W trakcie II wojny światowej na Syberię trafiła ludność przymusowo przesiedlona z ziem polskich w toku wywózek przeprowadzonych w lutym i czerwcu 1940 roku oraz w maju i czerwcu 1941roku. Nieznana jest dokładna liczba osób deportowanych. Na pewno są to setki tysięcy ludzi, a być może według niektórych danych nawet milion rodaków. Wśród nich znalazła się także moja Mama wraz ze swoim rodzeństwem. Przez niemal dwa lata w 1940 i 1941 roku zesłano na Syberię znacznie więcej Polaków niż przez poprzednie trzy wieki.

Śmiertelność wśród zesłańców z lat 40-ych była znacznie większa niż za carskich czasów. Nie wolno więc zapomnieć o Tych, którzy są świadectwem martyrologii narodu, ale i siły jego przetrwania, zdolności poświęcenia swojego życia dla Ojczyzny. Mieszkańcy województwa zachodniopomorskiego pamiętają o Sybirakach. Ulica Sybiraków istnieje w wielu miejscowościach, podobnie jak różnego rodzaju miejsca pamięci: pomniki, obeliski i krzyże poświęcone Sybirakom. W dniu 17.09.2015 roku w Szczecinie odsłonięto pomnik Matki Sybiraczki. Pomnik stanął na największym w Polsce cmentarzu w Kwaterze Sybiraków i jest dziełem szczecińskich artystów plastyków Ewy i Leszka Soroczyńskich.

W Polsce 10 stowarzyszeń, 11 szkół podstawowych, 21 gimnazjów, 10 szkół ponadgimnazjalnych nosi imiona związane z Sybirakami. Są wśród nich i nasze szkoły.  Jak co roku, 10 lutego złożyłem wiązankę kwiatów. Po raz pierwszy, bez mojej Mamy  – Sybiraczki. Jej stan zdrowia nie pozwala na udział w uroczystościach…

Pamięć o bolesnych życiowych doświadczeniach Sybiraków niech będzie drogowskazem dla pokojowego współistnienia przyszłych pokoleń… „Pamięć zmarłym, żyjącym pojednanie” – to szlachetna idea, głoszona przez Związek Sybiraków, skupiający w swoich szeregach ludzi tak okrutnie doświadczonych przez los, zjednuje Sybirakom szacunek. Pamiętajmy o Sybirakach i tych żyjących, i tych których nie ma już wśród nas. Oni także mieli wpływ na to, że dzisiaj zwyciężyła demokracja i pokój, a my żyjemy w wolnej Polsce.

                                                                                                                               Jerzy Kotlęga