Literatura jest możliwością drogi

W niedzielę w Kołobrzegu skończyła się 28. edycja festiwalu TransPort Literacki, który nie boi się „stawiać trudnych pytań i szukać na nie odpowiedzi”. Finałowy dzień obfitował w wiele ekscytujących wydarzeń. Należało do nich spotkanie z jedną z najwybitniejszych pisarek z Azji – Kim HYESOON.

Wieczorem publiczność wzięła udział w koncercie autorki oprawy muzycznej festiwalu RESINY wraz z Mateuszem RYCHLICKIM, wręczono także nagrodę literacką „Koło brzegu poezji i prozy”. Trafiła ona do serbskiej poetki Radmily PETROVIĆ, autorki książki „Moja mama wie, co się wyprawia w miastach” (w przekładzie Aleksandry WOJTASZEK) opowiadającej o losach kobiet w patriarchalnym społeczeństwie oraz różnych obliczach miłości.

Na organizowany od 1996 roku festiwal przyjechała publiczność nie tylko ze wszystkich regionów Polski, ale też z wielu krajów europejskich. W wydarzeniach wzięło udział liczne grono mieszkańców Kołobrzegu, szczególnie młodych, co udowadnia, że czytelnictwo w tym miejscu Polski ma się bardzo dobrze. W trzydziestu jeden pracowniach wydawniczych, warsztatowych, przekładowych, szkoleniowych oraz edukacyjnych przez cztery festiwalowe dni pracowało ponad trzysta pięćdziesiąt uczestniczek i uczestników, w tym licząca osiemdziesiąt osób społeczność kołobrzeskich szkół średnich (uczniowie i nauczyciele). Miejscami ponad stu pięćdziesięciu punktów programu były: Regionalne Centrum Kultury, Biblioteka Ogrody oraz Hotel Baltic Plaza.

Festiwal otworzył esej „Port jest wyzwaniem i obietnicą” Jerzego JARNIEWICZA, ubiegłorocznego laureata Nike za wydany z okazji jednej z poprzednich edycji wydarzenia tom „Mondo cane”. Związany z festiwalem od ponad ćwierćwiecza autor, który jako trzeci poeta z kołobrzeskiego Biura Literackiego otrzymał tę nagrodę za tom poetycki, podkreślił, że: „Poezja jest najbardziej niezależną, a tym samym najbardziej poszukującą, gotową do ryzyka, bezinteresowną branżą literatury, rozwija się najdynamiczniej, poza mainstreamem, daleko od pazerności mediów, daleko od telewizji śniadaniowej, sesji zdjęciowej w ‘Zwierciadle’ i You Can Dance”.

W tym roku podczas festiwalu królowała poezja, ale też znowu pojawiło się dużo prozy. W czytaniach wzięli udział: Bronka NOWICKA z pierwszą od czasu Nike książką „Kodeks Pomylonych”, JANUSZ RUDNICKI ze zbiorem „Człowiek na rondzie”, Iwona BASSA – autorka świetnie przyjętych debiutanckich „Głodnych”, a także goście zagraniczni: Matteo BUSSOLA, Fríða ÍSBERG, Maria Navarro SKARANGER oraz Benedek TOTTH. Ich książki pokazały, że również proza może „iść pod prąd, nie schlebia czytelniczym gustom, tylko je tworzy ”. TransPortowa publiczność szuka w najnowszej literaturze właśnie takich zaskoczeń i nieoczywistości, pragnie dzieł przekraczających granice gatunków literatury.

Formuła imprezy Biura Literackiego jest unikalna, ponieważ łączy w sobie działania z wielu obszarów (literatura, grafika użytkowa, film, komiks, multimedia, muzyka, teatr i scenografia), swój program opiera na specjalnie na festiwal wydanych książkach, uzupełnia program artystyczny o zajęcia branżowe (dla księgarzy, bibliotekarzy, polonistów, tłumaczy) oraz konsekwentnie pracuje z autorkami i autorami przed debiutem książkowym (w pierwszym czytaniu pojawiła się dziesiątka najciekawszych autorek i autorów przed debiutem). Takie wydarzenie nadaje Kołobrzegowi zupełnie nowy, wyróżniający się wysoką jakością wizerunek artystyczny. Wciąż żywa jest legenda Festiwalu Piosenki Żołnierskiej. Teraz miasto zaczyna kojarzyć się w Polsce i na świecie z doskonałą literaturą.

W wydarzeniach udział wzięło blisko siedemdziesiąt artystek i artystów z dziesięciu krajów. Do najważniejszych należały spotkania „Nowego europejskiego kanonu literackiego” i czytanie Charlotte VAN DEN BROECK, Radmily PETROVIĆ oraz Jana ŠKROBA. Literackiej nobilitacji doczekał się Piotr MAGIK Łuszcz, którego twórczość omówili FEJZJESTM, Marcin JURZYSTA, Arkadiusz WILMAN, Hirek WRONA i Filip ŁOBODZIŃSKI. Zajęcia w pracowniach prowadzili m.in.: Kacper BARTCZAK, Anna CIEPLAK, Przemysław CZAPLIŃSKI, Inga IWASIÓW, Jakub SKURTYS, Eliza KĄCKA, Barbara KLICKA, Dawid KUJAWA, Edward PASEWICZ, Barbara PIEGDOŃ-ADAMCZYK oraz Beata STASIŃSKA.

Głównymi partnerami Biura Literackiego w organizacji festiwalu byli Regionalne Centrum Kultury oraz Dealerzy Kultury. Z kolei mecenasami: miasto Kołobrzeg, Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego, a także Komisja Europejska oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Festiwal wsparli: LTI Korea, Instytut Liszta – Węgierskie Centrum Kultury w Warszawie, NORLA, CzechLit, Moravská zemská knihovna i Flanders Literature oraz Coffeedesk, Hotel Baltic Plaza MediSPA & FIT, Pufa Design, DG Light & Sound, Komunikacja Miejska Kołobrzeg, Miejska Biblioteka Publiczna w Kołobrzegu i Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Koło w Kołobrzegu.

We wspomnianym otwierającym festiwal wystąpieniu Jerzy Jarniewicz zauważył, że „Literatura jest pożegnaniem, a nie powitaniem. Pożegnaniem przed podróżą. Pożegnaniem ze zgranymi frazami i powtarzanymi stadnie, świętymi prawdami. Pożegnaniem z przytulnym kątem przezroczystego języka. Pożegnaniem z groźnym poczuciem, że coś już do cna poznaliśmy, że w czymś jesteśmy dobrzy. Pożegnaniem z wiarą, że podróż, w którą wyruszamy, doprowadzi nas do założonego z góry celu. Pożegnaniem z domem, a to znaczy także: z bezpieczeństwem. Jest czymś więcej: możliwością drogi”. Właśnie z takim rodzajem literatury kojarzyć się będzie po tej edycji imprezy Kołobrzeg.